Arykuł.

Patroneum Secundarium.


Człowiek zawsze patrzył na świat w poszukiwaniu doskonałości ; szukał jej wokół siebie, poprzez swoje działanie dążył do niej. Podstawą dla takiego światopoglądu zawsze była wiara w Boga i poświęcenie dla niego przez dawanie dla innych siebie.
Nie jest zatem rzeczą niezwykłą to, że ci, którzy za życia wykazali się gorliwością, poświęceniem, odwagą wobec innych, a jednocześnie podstawą ich działania było oddanie Bogu, stają się przykładem dla współczesnych i potomnych. Obwoływani są świętymi, obwoływani są patronami.
Sanok jest obecnie pod opieką dwóch patronów; Św. Archanioła Michała i Św. Zygmunta Gorazdowskiego.
Śledząc biografię tego ostatniego znajdujemy człowieka w niełatwych czasach.
Urodzony w Sanoku w 1845 roku spędza pierwsze lata życia w majątku babki Łazowskiej, gdzie jako dziecko szczęśliwie ocalał w czasie rzezi galicyjskiej.
Po przeprowadzce do Przemyśla kończy szkołę elementarną i gimnazjum. Jednak w 1863 r. Zygmunt Gorazdowski ucieka ze szkoły, by wziąć udział w powstaniu. Po klęsce powstania wraca do domu i kontynuuje naukę. Podejmuje studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Tu w roku 1865 następuje ważna zmiana w jego życiu: postanawia zostać kapłanem. Święcenia kapłańskie otrzymał z rąk abp. Franciszka Ksawerego Wierzchlejskiego 25 lipca 1871 roku w katedrze lwowskiej.
Po świeceniach, zdawać by się mogło, że czeka go spokojna praca wikarego w jakiejś małej spokojnej osadzie. Skierowany do Tartakowa, po roku czasu zostaje skierowany do parafii Wojniłów. Tam epidemia cholery pustoszy wsie. Sam niejednokrotnie wkłada zmarłych do trumien i zanosi na cmentarz. W Wojniłowie też, opracowuje katechizm do nauki religii. Zostaje w 1875 roku przeniesiony do Bukaczowic, a rok później pracował w Gródku Jagiellońskim. Wtedy też opracował broszurę pt. „Rady i przestrogi na całe życie. Pamiątka dla młodzieży męskiej przy ukończeniu szkół”. Zaś dla młodzieży żeńskiej „Niezapominajki. Rady i przestrogi dla młodzieży żeńskiej”.
Dla młodzieży opracował w 1886 r. „Zasady i przepisy dobrego wychowania”. Władze kościelne powołały za jego sugestią Towarzystwo Boni Pastoris, którego był sekretarzem przez wiele lat. Ksiądz Gorazdowski działał charytatywnie ze szczególną troską o biednych i chorych. Był sekretarzem w Komisji Instytutu Ubogich, współdziałał
z Towarzystwem Opatrzności. Z jego inicjatywy powstał Dom pracy dobrowolnej dla żebraków. Dla biednych zorganizował Kuchnię Ludową. Z pozyskiwanych funduszy zorganizował Zakład dla nieuleczalnie chorych poddany opiece Sióstr św. Józefa. Z jego inicjatywy powstał internat pod wezwaniem św. Józefa. Założenie Towarzystwa opieki nad niemowlętami, w którym znajdowały opiekę małe dzieci, podrzutki, to również zasługa ks. Gorazdowskiego.
Do obsługi tych wszystkich dzieł ks. Gorazdowski założył Zgromadzenie zakonne Sióstr Miłosierdzia św. Józefa.

Postać ks. Gorazdowskiego była wyraźna i rozpoznawalna, co powodowało jak zawsze w tego typu działalności i głosy krytyki, jednak owoce wydawane przez jego pracę nie wzbudzały wątpliwości, co do szczerości intencji. Otaczany przez biednych, którzy zawsze byli gośćmi w jego domu, udzieloną pomocą nadawał cel nie jednemu w życiu na nowo. Nie był to typ romantyka, raczej organizatora umiejętnie potrafiącego wykorzystać ludzkie zdolności i naturalny zapał do pracy i chęć niesienia pomocy innym. Podkreślał z całą stanowczością, że każdy czyn człowieka, każda próżna myśl będzie przez nas zdawana na sądzie Bożym, przez to byśmy zawsze byli ostrzy dla siebie w rachunku sumienia. Moralność nigdy nie jest owocem wychowania bezideowego, ateistycznego. Dostrzegał to; już w 1886 roku pisał w ,,Zasadach i przepisach dobrego wychowania” o szkołach bez wyznaniowych: ,,gdzie nauczyciel bez wiary wyrywa te zbawienne prawdy i zasady, które rodzice w domu zaszczepili. Takich nauczycieli można by nazwać mordercami dusz, taką szkołę jaskinią zbójców”
Jego troska nie ograniczała się tylko do biednych, czy moralności, jako fundamentu wszelkiego działania, lecz również dostrzegał rodzącą się w sercach ludzkich nienawiść; w ,,Memoriale o stanie Kościoła we Wschodniej Galicji” opracowanym przez niego samego w 1884 roku, pisał do Papieża Leona XIII o pogłębiającym się rozdźwięku miedzy klerem obrządku wschodniego i łacińskiego. ,,...nie powstawały między klerem obu obrządków większej wagi niesnaski, gdyż łacińskie duchowieństwo trzymało się z dala od agitacji na polu obrządkowym, a duchowieństwo ruskie dalekie było od nienawiści przeciwko łacińskiemu, jaką w ostatnich zwłaszcza czterech dziesiątkach lat w Galicji miedzy nimi spostrzegamy. Tak się rzecz miała aż do roku 1848, kiedy za podpuszczeniem Rządu austriackiego opanował kler ruski jakiś szał, by wywalczyć plemieniu małoruskiemu odrębność narodową. A przecież historia w swych księgach nie czyni prawie żadnej różnicy narodowościowej miedzy Rusinami i Polakami, gdyż ich język tak mało różni się od polskiego, że gdyby nie zachodziła różnica obrządku, nie mogłoby być nawet o jakiejkolwiek odrębności narodowej. Z tej samej przyczyny razem z polityczną agitacją wywiązała się agitacja obrządkowa”.
Ostrzegał też w memoriale przed niebezpieczeństwem wykorzystania takich warunków przez Cesarstwo Rosyjskie.
Czas pokazał, że w ocenach swych ks. Gorazdowski niestety nie pomylił się.
Jego postawa wzbudzała podziw nie tylko wśród katolików. W Wojniłowie, gdzie był wikarym, nawet miejscowi Żydzi całowali jego szaty, powtarzając z przekonaniem: ,,To święty człowiek”. Zwany ,,księdzem dziadów”, szanowany przez wszystkich, ks. Gorazdowski umiera. 5 stycznia 1920 roku żegnały ks. Gorazdowskiego takie oto słowa: ,, Cześć i hołd składamy Ci, jasny świetlany duchu! odszedłeś ... Któż Cię zastąpi? Cóż zrobią bez Ciebie te legiony biedaków, którym byłeś ojcem i opiekunem”.
Słowa uczą, przykłady pociągają. Czy przykład Zygmunta Gorazdowskiego, który został ogłoszony świętym przez Benedykta XVI 23 listopada 2005 roku, a od 15 października 2008 roku patronem Sanoka, pociąga nas? Czy tylko pragnieniem naszym jest upamiętnienie go postumentem, a sprawy naszego miasta zepchnąć na patrona?
O jednym już raz zapomniano, czy św. Gorazdowski też zostanie zapomniany? Dokonał wielkiego dzieła – dziś wszyscy patrzą na instytucje państwowe, jako jedyny czynnik sprawczy i naprawczy. A przecież on sam jest przykładem jak praca jednostki może odmienić los innych. Nie będąc bogaczem, materialnie ubogi otrzymywał środki od innych na prowadzenie tak przecież wymagającego dzieła. Dlaczego ludzie Ci niczym nie zmuszeni, żadnym przymusem instytucjonalnym oddawali owoce swojej pracy na kogoś innego? Na nic nieznaczącego bezdomnego, osierocone dziecko, nieuleczalnie chorego, na kogoś nieznanemu sobie? Dlatego, że ksiądz Gorazdowski kultywował w śród tych ludzi, bogaczy możemy powiedzieć, to, co jest jedną najpiękniejszych cech katolicyzmu: indywidualizm i poświęcenie. Indywidualizm dla siebie
i najbliższych, poświęcenie dla innych a zarazem najbliższych, bo bliźnich. Czy dziś ktoś to rozumie? To jest to, co dziś moglibyśmy nazwać wolnością.
Nie czynił on różnicy między ludźmi. Dostrzegał ich krzywdę bez względu na ich wyznanie. Uczył ich miłości do siebie i jedności, chociaż zawsze podkreślał, że przed Bogiem ze swoimi nawet najskrytszymi myślami staniemy my sami, sam na sam z Bogiem.
Ksiądz Gorazdowski działał na terenach, które już nie są częścią naszego kraju. Miasta w których działał noszą już inne nazwy. Czy pamięć o nim jest żywa wśród tamtych mieszkańców? Czy Święty Zygmunt Gorazdowski może stać się naszym ambasadorem, tam po drugiej stronie granicy? Czy nie potrzeba nam przyjaciół, którzy jak przyjaciel będą
z nami na dobre i na złe? Wpatrzeni w postać naszego Świętego patrona, pozwólmy mu dokonać jego dzieła naszymi rękami. By był jak za życia wśród ludzi i z ludźmi.

Ps. Warto pamiętać, że: 29 września 1995 roku Mszy św. koncelebrowanej przez księży prałatów Kapituły Metropolitarnej w Przemyślu przewodniczył ks. bp Stefan Moskwa. Kazanie wygłosił ks. Bronisław Żołnierczyk. Śpiewał chór,, Magnifikat” z Przemyśla - Uroczystość wznowienia kultu Św. Michała Archanioła – Patrona Sanoka.
Wojciech Niezgoda

Literatura: Marek Arpad Koprowski ,,Lwowski ,,Ksiądz Dziadów”
Jan Zacharski ,, Wrocławski kościół sanoczan” Nowe Życie – dolnośląskie pismo katolickie
S.M. Miriam Bilska CSSJ Refleksja liturgiczna związana z kanonizacją bł. Ks. Zygmunta Gorazdowskiego
S. Dolores – Danuta Siuta CSSJ ,,Wezwany do miłosierdzia”
Edward Zając ,,Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku” wyd. Biblioteka Sanocka1997 r.

Artykuł ukazał się w MMK Lupa numer któryś tam.